Wpis opublikowany 26.09.2022r.
Autor: Klaudia Dziadowicz
ONZ szacuje, że do 2050 r. dwie trzecie ludności na świecie będzie zamieszkiwać obszary miejskie. Taki scenariusz niesie za sobą szereg konsekwencji. Wzrastająca liczba ludności w miastach wiąże się z zaspokajaniem coraz większej ilości potrzeb w różnych dziedzinach życia, tj. transport, energetyka czy usługi społeczne oraz wiele innych. To wszystko sprawia, że miasta szukają sposobu jak sprawnie sprostać temu wyzwaniu. Jednym z nich jest koncepcja miasta inteligentnego, która na przestrzeni kilku ostatnich lat zyskuje coraz bardziej na popularności. Pojęcie inteligentnego miasta zostało wprowadzone w 1990 r. i opisywało przede wszystkim poprawę funkcjonowania miasta z wykorzystaniem narzędzi informacyjno-technologicznych (ICT). Literatura wyróżnia sześć komponentów, które tworzą ideę miasta inteligentnego. Należą do nich:
- gospodarka (smart economy),
- ludzie (smart people),
- zarządzanie (smart governance),
- mobilność (smart mobility),
- środowisko (smart environment),
- jakość życia (smart living)
Coraz więcej miast dąży do miana “smart”. Na drodze do bycia „inteligentnym” miasta planują swoje działania i ich operacjonalizację na poziomie dokumentów strategicznych. W tym celu tworzą dokumenty poświęcone smart city bądź wplatają elementy tej idei w swoje strategie rozwoju. Modelowy przykład miasta inteligentnego stanowi Barcelona. W 2015 r. Barcelona została wybrana najinteligentniejszym miastem świata w rankingu Juniper Research, a w 2022 r. zajęła w nim 3 miejsce.
Barcelona koncepcję smart city zaczęła wdrażać już w 2011 r. Priorytetowym obszarem działań stały się wówczas inwestycje w miejskie innowacje i nowe technologie. Barcelona miała stać się miastem samowystarczalnym i bez emisyjnym, o lepszej jakości usług publicznych i wyższym poziomie życia mieszkańcom. A to wszystko za sprawą wdrożonego dokumentu – strategii rozwoju smart city. Nowoczesne rozwiązania oraz współpraca nauki, biznesu i mieszkańców miały być narzędziem do sukcesu. Zaimplementowane narzędzia przyniosły efekt. Według szacunków z 2014 r. inteligentne rozwiązania w obszarze gospodarki wodnej przyczyniają się do oszczędności rzędu 58 mln USD rocznie. Z kolei inteligentne systemy parkowania doprowadziły do zwiększenia dochodów miasta o 50 mln USD rocznie. Co więcej, dzięki realizacji strategii Smart City Barcelona powstało 47 000 nowych miejsc pracy. Jeśli mowa o środowisku, przewiduje się, że dzięki rozwiązaniom smart city Barcelona zmniejszy emisję CO2 do atmosfery o 9700 ton oraz zaoszczędzi 600 tys. litrów wody każdego roku.
A jak radzą sobie polskie aglomeracje w obszarze smart city? Jak w ogóle definiują to pojęcie? Czy stosują tę koncepcję w rozwoju swoich ośrodków? Czy korzystają z inteligentnych rozwiązań, a jeśli tak to w jakim stopniu i w jakich obszarach? Czy miasta opracowują wskaźniki służące ewaluacji tych działań? Które ośrodki są pionierami w drodze do smart city?
Na te i inne pytania odpowiedzi można poszukać w najnowszej publikacji “Idea smart city w dokumentach strategicznych polskich dużych miast”. Przyjrzeliśmy się w niej wyżej wymienionym kwestiom pod kątem dokumentów strategicznych wybranych dużych polskich miast. W pierwszym etapie poddano analizie strategie rozwoju tych miast pod kątem realizacji koncepcji smart city. Druga cześć obejmowała przegląd innych dokumentów poświęconych smart city.
Okazało się, że strategia rozwoju to najczęściej wskazywany dokument mający poruszać zagadnienia smart city. Jeśli chodzi o to, jak miasta definiują samo pojęcie smart city, to podobnie jak w literaturze, brak jednej spójnej definicji miasta inteligentnego. Miasta różnie je interpretują, tworząc autorskie definicje. Koncepcja miasta inteligentnego w dokumentach strategicznych najczęściej pojawia się na etapie operacjonalizacji, rzadziej stanowi misję, wizję czy cel strategiczny rozwoju miasta, a najczęstszym obszarem działań jest inteligentna mobilność. W tym zakresie polskie duże ośrodki stawiają przede wszystkim na rozwój inteligentnych systemów transportowych. W kwestii monitoringu i ewaluacji strategii, badania wykazały, że chociaż miasta podejmują inicjatywy smart city to tylko niewiele ponad połowa z nich przyjęła konkretne wskaźniki poświęcone tym konkretnym działaniom. Tutaj warto dodać, że 5 polskich metropolii może pochwalić się międzynarodowym certyfikatem w ramach normy ISO 37120, nazywanej normą miast inteligentnych. Znaczenie smart city spada wraz z rangą i wielkością ośrodka. Z reguły miasta wojewódzkie poświęcają znacznie więcej miejsca w swoich strategiach koncepcji smart city niż pozostałe duże ośrodki, choć zdarzają się wyjątki. Wśród badanych miast szczególnie wyróżniają się Kielce, której strategia rozwoju w całości bazuje na idei smart city. Poznań jest miastem, które niezależnie od strategii rozwoju miasta, opracowało autorski dokument Model Smart City Poznań (2019). Zabrze wdraża strategię budowy społeczeństwa informacyjnego, a dokument z Białegostoku słowa smart i inteligentny wymienia najwięcej razy.
Więcej informacji w artykule „Idea smart city w dokumentach strategicznych polskich dużych miast”.